De Eikenprocessierups
Voor veel mensen is de eikenprocessierups een echte crime, anderen vinden deze rupsen ontzettend fascinerend. Het schijnt de horrorrups onder de rupsen te zijn, maar hoe kan ik nu een positief verhaal schrijven over een klein harig rupsje waar bijna iedereen jeuk van krijgt. Toch ga ik het proberen want we kunnen met zijn allen veel doen om net een tikje meer respect te krijgen voor deze zogenaamde horrorrups.
De eikenprocessierups – Thaumetopoea processionea, een nachtvlinder die valt onder de tandvlinders. Deze familie omvat wereldwijd meer dan 3800 soorten waarvan er 32 in Nederland zijn waargenomen. Enkele soorten zijn bijvoorbeeld de wapendrager, berkenhermelijnvlinder en zo ook de eikenprocessievlinder. Het is overigens niet zo dat alle rupsensoorten van de tandvlinders brandharen bevatten, dat heeft alleen de rups van de eikenprocessievlinder. Het mannetje van deze vlinder wordt 14-16 mm groot. De vrouwtjes zijn iets groter 16-17 mm. Het is een mot die voornamelijk ‘s nachts vliegt in de maanden juli tot begin september. Ze vliegen slechts
één generatie. De rupsen gaan vanaf mei, juni en soms tot begin juli aan de wandel. Ze overwinteren als ei en worden in het voorjaar actief.
Deze vlinder is bij bijna iedereen onbekend. Men kent hiervan vaak alleen de rups en dat is bij de meeste vlindersoorten net andersom. De volwassen vlinder is dan ook vrij onopvallend. Met zijn bruine voorvleugels en lichte achtervleugel. De rups is behaard (net zoals de vlinder) en een deel daarvan bestaat (na meerdere malen te hebben verveld) uit 700.000 witte brandharen van 0,2 tot 0,3 mm lang. De brandharen zijn gevaarlijk voor de gezondheid bij mens en dier, en kunnen ontstekingsreacties aan
de huid- en slijmvliezen veroorzaken.
Zijn oorsprong ligt in delen van Zuid-Europa en is eind twintigste eeuw steeds algemener geworden in Nederland. De eikenprocessierups heeft ook een grotere broer, de dennenprocessierups. Deze rups is een tikkeltje groter met nog langere brandharen, maar deze leeft (nog) niet in Nederland.
Om nu helemaal gestrest te raken door deze harige rupsen is ook niet fijn. We zullen er uiteindelijk ook mee moeten leren leven. Afgelopen jaar hebben we heel veel nestkastjes opgehangen en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Want
zoals je weet zijn de koolmezen en zelfs de koekoek dol op deze rupsen. Maar met alleen een nestkast kom je er niet. Deze vogels hebben natuurlijk ook water, beschutting en struiken nodig om te overleven. Daarbij komen vogels alleen naar een geschikte omgeving als alles wat ze nodig hebben aanwezig is. Je kunt zelf een steentje bijdragen om ervoor te zorgen dat de overlast door de eikenprocessierups wordt verminderd. Natuurlijk is het belangrijk dat de gemeente de bermen en groenstroken niet plat maaien, omdat daar veel vogels en insecten leven.
Zoals gezegd kun jij ook een steentje bijdragen door een stuk tuin te beplanten, een insectenstrook aan te leggen
of op je balkon een paar bloembakken met goede planten en bloemen neer te zetten. Want hou in gedachte dat niet alleen zo’n 15 verschillende vogelsoorten maar ook veel insecten, spinnen en zelfs vleermuizen de eikenprocessie – eitjes – rupsen – poppen of vlinders eten of parasiteren.
Dit biedt natuurlijk ontelbaar veel mogelijkheden. De natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zijn:
Insecten en geleedpotigen: sprinkhanen, kevers, sluipwespen, oorwormen, mieren, gaasvlieglarven, lieveheersbeestjes, roofwantsen, roof-, dans – en strontvliegen, zweefvliegen, sluipvliegen en spinnen. (Vogels en zoogdieren) Pimpelmees, roodborst, koolmees, ringmus, winterkoning, boomklever, boomkruiper, spreeuw, kauw, koekoek, wielewaal, spechten, eksters, merels en de vleermuis. Benieuwd welke vogelsoorten er in uw buurt voorkomen? Ga dan naar www.mijnvogeltuin.nl doe de postcodevogelcheck en ontdek wat u voor deze soorten kunt doen. Zoals je kunt lezen heeft deze harige rups zoals vele rupsen vele vijanden. Er zijn dan ook vele goede manieren om mee te helpen aan een goede stand van deze harige nachtvlinder. Zoals eerder werd omschreven het planten van bloemen en struiken in eigen tuin. Dus niet alles in je tuin betegelen om te kiezen voor de gemakkelijke weg. We mopperen er met zijn alle op los. De een nog erger dan de ander. Ik praat het niet goed, maar als we met zijn allen een beetje helpen zullen we ook minder last van de eikenprocessierups ervaren. Door meer groen aan te planten krijgt het geheel weer een cyclus. De natuur heeft daar zijn kennis in. Als SVA heb ik vorig jaar vele nesten zien hangen, vele hangen er nu nog steeds als gedroogde variant. Dit jaar zijn er aanzienlijk minder nesten in de gemeente Bergen. Deze harige nachtvlinders zul je ergens tussen juli en september kunnen waarnemen. ’s Nachts want je had al kunnen lezen dat hij overdag niet vliegt. Misschien is het wel leuk om er eens voor te gaan zitten, om ze rond middernacht te zien fladderen. Nachtvlinders zijn namelijk heel fascinerend. Dus alstublieft, geen plakbanden rond bomen plakken, geen gif spuiten. Maar begin bij jezelf! Alleen op deze manier kunnen we de narigheid van de eikenprocessierups verminderen. Tegelijkertijd blijft er ook gewoon een deel bestaan, want ook deze harige rups verdient het om getransformeerd te worden naar een harige nachtvlinder. Ook de andere rupsen van alle andere vlindersoorten blijven in leven. Want het gif en de plakbanden zijn ook voor deze diertjes schadelijk. Ik heb inmiddels een paar nesten gevonden en de rupsen zijn nu meerdere keren verveld waardoor de brandharen actief zijn. Mij viel op dat er veel minder nesten zijn dan vorig jaar. Dat houdt in dat het hangen van nestkastjes wel degelijk heeft geholpen. Ik hoop dat ik jullie heb kunnen overtuigen dat deze rups ook maar gewoon een mooie nachtvlinder wil worden. En dat hij genoeg natuurlijke vijanden heeft. Dat houdt in door zelf wat meer groen toe te voegen in je leven, je zult beseffen dat het zeker zijn vruchten zal afwerpen. Niet alleen voor de natuur of voor de eikenprocessierups, maar juist ook op jezelf. Met veel liefs, De vrolijke stadsvogeladviseur Melanie van den IJssel