Gekleurde bladeren
Ondertussen zijn bijna alle bladeren naar beneden gedwarreld, een enkele boom heeft hier en daar nog een kleurrijke variant aan zijn takken. Deze prachtige kleurenzee loop op zijn einde, het is begin december en dat betekent dat de herfst zijn deuren openzet voor de winter. De mooie gekleurde bladeren transformeren zich naar een bruin blad. Wat doorgaans vochtig en nat op de bodem en op straat ligt. Het zachte groene blaadje wat zich ontpopte in de lente en vervolgens donkergroen werd in de zomer, ligt nu na zijn gekleurde status verdord op de grond.
Maar hoe zit dat nu eigenlijk precies met die gekleurde bladeren in de herfst? Om te beginnen moet je weten dat een boom haar bladeren verliest om de winter te overleven. In de winter kunnen de boomwortels namelijk geen vocht meer opnemen uit de grond. Bij temperaturen van vijf graden of lager werken de wortels niet meer. Omdat de bladeren water nodig hebben om te overleven maar dat dus niet krijgen, laat de boom de bladeren vallen om zo meer energie over te houden.
Bladverlies is nodig om te overleven
Deze methode geldt alleen voor loofbomen. Naald
bomen blijven in de winter gewoon groen omdat de naalden van deze bomen oprollen bij vrieskou en ze gaan verdamping van water tegen door zich af te sluiten van de boom. Dan komen we nu op bovenstaande vraag, hoe zit het nu met al die gekleurde bladeren? Dit alles heeft te maken met de afbraak van chlorofyl. Door chlorofyl maakt eigenlijk alleen de groene kleur van het blad kans om zichtbaar te worden. Verdwijnt deze stof dan maken ook andere kleuren kans om tevoorschijn te komen. Toch geldt het niet voor alle kleuren. De kleuren geel en oranje bijvoorbeeld, komen voort uit pigmenten die ook weer in chloroplasten zitten, de carotenoïden en
xanthofyllen. De rode kleur is afkomstig uit anthocyaan, dit stofje wordt speciaal tijdens de herfst aangemaakt en is niet standaard aanwezig.
De kleurenpracht is een chemische reactie
Hoe de boom ook zijn best doet, uiteindelijke worden de bladeren bruin en vallen ze op de grond. Dit is natuurlijk afhankelijk van weersomstandigheden. De meest kleurrijke herfst kunnen we verwachten na een nat groeiseizoen. Vorst is voor bladeren funest. Net zoals storm waardoor de bomen versneld hun blad verliezen. Vroeger werd door de indianen geloofd dat de bladeren in de herfst
verkleurden onder invloed van de jagers in de hemel. In de herfst als zij op jacht gingen, werd het sterrenbeeld de Grote Beer neergehaald en het bloed kleurde de bladeren rood. Het vet waarmee ze hem op het spit roosterden kleurde de bladeren geel. Later werd door de Amerikanen een ander verhaal verteld. Namelijk een elf genaamd Jack Frost, die je zou kunnen vergelijken met 'Koning Winter', zou de bladeren geel en rood verven wanneer de winter zijn opkomst maakt. Deze figuur is een personage uit de Angelo-Saksische en Noorse cultuur.
Maar niet alleen gekleurde balderen zijn typerend iets
voor de herfst, ook nevel en mist. In nachten wanneer het flink afkoelt en als er weinig wind staat neemt de luchtvochtigheid toe. We zien dan vaak dikke dauwdruppeltjes op gras en spinnenwebben. Als deze dauwdruppeltjes zijn bevroren noemen we dat rijp. Een prachtig natuurverschijnsel in de herfst en in de wintermaanden.
Ook herfst en winter kennen prachtige natuurverschijnselen
Dan zijn de bomen nu wellicht bladvrij, deze kale blik heeft ook zijn charme, misschien nu nog wel een tikkeltje meer omdat je weet waarom bomen hun bladeren laten vallen. We hebben dit jaar geen superwarme zomer gehad en dat wierp in de maanden oktober en november wel zijn vruchten af. Een grote hoeveelheid paddenstoelen en een prachtige kleuren-sensatie van bladeren en struiken.
Het gevallen blad heeft een belangrijke functie in de natuur
Een herfstwandeling door de Maasduinen was dan ook wel de moeite waard. Maar niet alleen het bos is aantrekkelijk, ook in de tuin of op het plein, als die bladeren die om je oren waaien die zich overal tussen frotten. Het voelt goed en het voelt als een soort van geslaagde dag. En zoals je weet, hoeven niet al deze bladeren in de afvalcontainer. Al deze bladeren hebben een gigantische functie. Het is een soort van levenscyclus. Voornamelijk voor de dieren, om te overleven. Als mens hebben we mogen genieten van een geweldige herfst. En zoals ik in het begin al schreef... de herfst maakt zich klaar voor de winter, de laatste weken van het najaar. Met hier en daar nog een kleurrijk blaadje. Die berg bladeren waar je heerlijk doorheen kunt lopen, kunt struinen of heerlijk in kunt duiken, als de berg hoog genoeg is. Dat is herfst. En niet alleen wij mensen kunnen ervan genieten, ook dieren doen er hun voordeel mee.
Dus nogmaals, laat de blaadjes dit jaar lekker liggen en in de tussentijd neem je dat kopje koffie en kijk hoe de merel dankbaar gebruik maakt van jouw bladerberg.
Met veel liefs
De Vrolijke Stadsvogeladviseur
Melanie van den IJssel